1
عضو هیئت علمی گروه برنامه ریزی توسعه و پیشرفت، مرکز پژوهش های توسعه و آینده نگری، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، تهران، ایران
2
پژوهشگر مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری
چکیده
جهان امروز با چالش‌های پیچیده‌ای در زمینه‌های اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی مواجه است که پاسخ به آن‌ها مستلزم طراحی الگوهای نوین توسعه شهری است. شهرهای آینده باید به نحوی برنامه‌ریزی شوند که همگام با تحولات فناورانه، نیازهای چندبعدی شهروندان را به‌صورت پایدار تأمین کنند. فرایند شکل‌گیری شهرها به مجموعه‌ای از عوامل درهم‌تنیده نظیر سیاست، فرهنگ، اقتصاد، جغرافیا و فناوری بستگی دارد. این پژوهش با هدف شناسایی فناوری‌های نوینی که بیشترین تأثیر را بر آینده شهرهای هوشمند دارند، انجام شد. ابتدا با مطالعات کتابخانه‌ای و مصاحبه‌های تخصصی، ۲۵ فناوری نوین شناسایی گردید. سپس با استفاده از تکنیک دلفی و طراحی پرسشنامه، تأثیر این فناوری‌ها بر شش محرک اصلی شهر هوشمند شامل: حکمرانی هوشمند، حمل و نقل هوشمند، اقتصاد هوشمند، جامعه هوشمند، محیط زیست هوشمند و زیربنای هوشمند مورد بررسی قرار گرفت. نمونه‌گیری به روش غیرتصادفی هدفمند (قضاوتی) انجام شد و پس از تکمیل ۲۵ پرسشنامه، به اشباع نظری دست یافتیم. یافته‌ها نشان دادند که هفت فناوری شامل: هوش مصنوعی، اینترنت نسل پنجم و استارلینک، اینترنت اشیاء، کلان داده (Big Data)، بلاکچین، رایانش ابری و دوقلوهای دیجیتال، بیشترین تأثیر را بر محرک‌های شش گانه دارند. این فناوری‌ها با نفوذ در لایه‌های مختلف مدیریت و زندگی شهری، بستری برای ارتقاء بهره‌وری، تاب‌آوری، پایداری و جهانی‌شدن شهرها فراهم می‌سازند. نتایج این پژوهش می‌تواند مبنای برنامه‌ریزی راهبردی برای هوشمندسازی شهرها در آینده‌ای نزدیک قرار گیرد.
)