آینده‌پژوهی زیست شهرها، مطالعه موردی: شهر خرم‌آباد

نوع مقاله : علمی - پژوهشی مستقل

نویسندگان

1 گروه شهرسازی، دانشکده فنی مهندسی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران

2 گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران

3 گروه جغرافیا، جهاد دانشگاهی لرستان، خرم آباد، ایران

چکیده

با افزایش جمعیت و گسترش زندگی شهری، شهرها با چالش‌های متعددی از جمله مشکلات کالبدی، اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی مواجه شده‌اند. شهر خرم‌آباد نیز به دلیل رشد سریع جمعیت (بیش از ۳۰ درصد در دهه‌های اخیر)، کمبود خدمات عمومی، آلودگی محیطی و نارسایی‌های سیستم حمل‌ونقل، نیازمند بررسی جامع برای بهبود کیفیت زندگی شهری است. این پژوهش با هدف تحلیل آینده زیست شهری خرم‌آباد و ارائه سناریوهای عملی برای ارتقای زیست پذیری انجام‌شده است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، ترکیبی (کمی-کیفی) است که رویکرد آینده‌پژوهی استفاده کرده است. داده‌های موردنیاز از طریق منابع کتابخانه‌ای و نظرات ۳۰ نفر از خبرگان حوزه شهری (اساتید دانشگاه، برنامه ریزان و کارشناسان شهری) جمع‌آوری شد. ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته با پایایی قابل‌قبول (آلفای کرونباخ ۰.۷۸۰) بود و تحلیل داده‌ها با نرم‌افزار MICMAC انجام گرفت. نتایج نشان داد متغیرهای کلیدی مانند احیای کارکرد واحدهای همسایگی، حفاظت از منابع طبیعی و توسعه درونی شهری بیشترین تأثیر را بر آینده زیست شهری خرم‌آباد دارند. این یافته‌ها با مبانی نظری توسعه پایدار و حکمروایی خوب شهری همسو هستند. بر اساس یافته‌ها، سناریوی واقع‌بینانه برای خرم‌آباد، حرکت تدریجی به سمت شهری زیست پذیر با تأکید بر مشارکت اجتماعی، توسعه پایدار و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین است. این پژوهش چارچوبی برای برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری در جهت بهبود کیفیت زندگی شهری ارائه می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. ابراهیم پور، حبیب؛ رحمتی، منصور و پاشازاده، اصغر. (1402). سنجش وضعیت زیست‌پذیری و گردشگری پایدار شهر اردبیل و رابطه بین آن‌ها. مطالعات علوم محیط‌زیست، 8(1)، 6210-6219.
  2. حاتمی نژاد، حسین؛ لرستانی، اکبر؛ احمدی، سجاد و ویسی، رضا. (1394). تحلیل فضایی توزیع خدمات شهری از منظر عدالت اجتماعی، مورد: نواحی شهری خرم‌آباد. مجله علوم جغرافیایی، 11(23)، 1-21.
  3. شماعی، علی؛ تیموری، سمیه و بهرامی‌اصل، حسین. (1395). تحلیل فضایی جمعیت و خدمات شهری با رویکرد عدالت فضایی (مطالعه موردی: شهر خرم‌آباد). جغرافیایی سرزمین، 49(13)، 47-64.
  4. سپهوند، ابراهیم و خورشیدوند، افشین. (1393). مطالعه مدیریت و کاهش آلودگی هوای شهر خرم‌آباد. دومین همایش ملی و تخصصی پژوهش‌های محیط‌زیست ایران، همدان، 1-20.
  5. علی پور، مهدی و حجازی، سید جعفر. (1393). بررسی عملکرد سیستم حمل‌ونقل عمومی شهر خرم‌آباد (استان لرستان). پانزدهمین کنفرانس دانشجویان عمران سراسر کشور، ارومیه، 1-20.
  6. صفاری، فاطمه و نظم فر، حسین. (1402). سنجش زیست پذیری محلات شهری با تأکید بر بعد زیست‌محیطی (مطالعه موردی منطقه 3 شهر اردبیل). مطالعات علوم محیط‌زیست، 8(1)، 6220-6228.
  7. تیموری، سمیه و میرزاپور، سلیمان. (1402). ساماندهی بخش اتوبوس‌رانی منطقه شهری خرم‌آباد با تأکید بر مدیریت سیستم حمل‌ونقل (TSM). جغرافیا و آینده‌پژوهی منطقه‌ای، 1(3)، 45-63. doi: 10.30466/grfs.2024.54988.1034
  8. مرکز آمار ایران. (1375-1395). سالنامه آماری استان لرستان. خرم‌آباد: انتشارات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان لرستان.
  9. Alipour, M., & Hejazi, S.J. (2014). Investigating the performance of the public transportation system in Khorramabad city (Lorestan province). 15th National Civil Engineering Students Conference, Urmia, 1-20. [In Persian]
  10. Beatley, T. (2017). Handbook of biophilic city planning & design. Publisher: Island Press.
  11. Bhatta, B. (2010). Analysis of urban growth and sprawl from remote sensing data. Publisher: Springer Science & Business Media.
  12. Calthorpe, P. (1993). The next American metropolis: Ecology, community, and the American dream. Publisher: Princeton Architectural Press.
  13. Carmona, M. (2019). Place value: Place quality and its impact on health, social, economic and environmental outcomes. Journal of Urban Design, 24(1), 1-48. https://doi.org/10.1080/13574809.2018.1472523
  14. Carmona, M. (2021). Public places urban spaces: The dimensions of urban design. Publisher: Routledge.
  15. Cohen, S. (2017). The sustainable city. Publisher: Columbia university press.
  16. Congress for the New Urbanism. (2021). Charter of the New Urbanism. Retrieved from https://www.cnu.org
  17. Diener, E., Oishi, S., & Lucas, R. E. (2002). Subjective Well-Being: The Science of Happiness and Life Satisfaction. Lopez SJ, Snyder CR (eds.), Publisher: Handbook of Positive Psychology.
  18. Du, X. (2023). Urban Livability Research and a Pollution Emission Case Study in Delft. Publisher: Delft University of Technology
  19. Duany, A., Plater-Zyberk, E., & Speck, J. (2000). Suburban nation: The rise of sprawl and the decline of the American dream. Publisher: North Point Press.
  20. Ebrahimpour, H., Rahmati, M. and pashazadeh, A. (2023). Measuring the livability and sustainable tourism of Ardabil city and the relationship between them. Journal of Environmental Science Studies, 8(1), 6210-6219. doi: 10.22034/jess.2022.366824.1895 (In Persian)
  21. Elmqvist, T., Fragkias, M., Goodness, J., Güneralp, B., Marcotullio, P. J., McDonald, R. I., ... & Wilkinson, C. (2013). Urbanization, biodiversity and ecosystem services: challenges and opportunities: a global assessment (p. 755). Publisher: Springer Nature.
  22. Fuller, M., & Moore, R. (2017). An Analysis of Jane Jacobs's The Death and Life of Great American Cities. Publisher: Macat Library.
  23. Gehl, J. (2013). Cities for people. Publisher: Island press.
  24. Geurs, K. T., & Van Wee, B. (2004). Accessibility evaluation of land-use and transport strategies: Review and research directions. Journal of Transport Geography, 12(2), 127-140. https://doi.org/10.1016/j.jtrangeo.2003.10.005
  25. Glaeser, E. L. (2013). Triumph of the city: How our greatest invention makes us richer, smarter, greener, healthier, and happier (an excerpt). Journal of Economic Sociology, 14(4), 75-94.
  26. Graham, S., & Marvin, S. (2002). Splintering urbanism: networked infrastructures, technological mobilities and the urban condition. Publisher: Routledge.
  27. Hagerty, M. R., Cummins, R. A., Ferriss, A. L., Land, K., Michalos, A. C., Peterson, M., ... & Vogel, J. (2001). Quality of life indexes for national policy: Review and agenda for research. Social indicators research, 55, 1-96. https://doi.org/10.1023/A:1010811312332
  28. Hall, P. (2020). The City of Theory: from Cities of Tomorrow: An Intellectual History of Urban Planning and Design in the Twentieth Century, 4th edn (2014). In The City Reader (pp. 440-453). Publisher: Routledge.
  29. Hameed, A., Jabeen, I., & Afzal, N. (2022). Towards an eco-friendly future: A corpus-based analysis of media discourse on" Saudi Green Initiative. Lege Artis, 7(1), 84-119.
  30. Hatami Nejad, H, Lorestani, A, Ahmadi, S, Veisi, R. (2015). Spatial analysis of urban service distribution from the perspective of social justice, case: Khorramabad urban areas. Journal of Geographical Sciences, 11(23), 1-21. [In Persian]
  31. Jacobs, J. (1961). The death and life of great American cities. Publisher: Random House.
  32. Jacobs, J. (2010). Dark Age Ahead: Author of The Death and Life of Great American Cities. Publisher: Vintage Canada
  33. Leyden, K. M. (2003). Social capital and the built environment: The importance of walkable neighborhoods. American Journal of Public Health, 93(9), 1546-1551. https://doi.org/10.2105/ajph.93.9.1546
  34. Litman, T. (1995). Evaluating transportation land use impacts. World Transport Policy & Practice, 1(4), 9-16.
  35. Lynch, K. (1960). The image of the city. Publisher: MIT Press.
  36. Lynch, K. (2020). Good city form. Publisher: MIT Press.
  37. Organizacion de Cooperación y Desarrollo Economico. (2013). Guidelines on measuring subjective well-being. OECD.
  38. Oyuni, S., & Samir, H. (2023). What Factors Affect Livability? A Theoretical Review. Cities of the Future: Challenges and Opportunities, 139-152. https://doi.org/10.1007/978-3-031-15460-7_10
  39. Pacione, M. (2003). Urban environmental quality and human wellbeing—A social geographical perspective. Landscape and Urban Planning, 65(1-2), 19-30. https://doi.org/10.1016/S0169-2046(02)00234-7
  40. Saffari, F. nazmfar, H. (2023). Measuring the livability of urban areas with an emphasis on the environmental dimension (case study of district 3 of Ardabil city). Journal of Environmental Science Studies, 8(1), 6220-6228. doi: 10.22034/jess.2022.367177.1897 (In Persian)
  41. Sepahvand, E, Khorshidvand, A. (2014). Study of management and reduction of air pollution in Khorramabad city, Second National and Specialized Conference on Environmental Research in Iran, Hamedan, 1-20[In Persian]
  42. Shamai, A, Teymouri, S, Bahrami-Asl, H. (2016). Spatial analysis of population and municipal services with the approach of spatial justice Case Study: the city Khorramabad. Geography of the Land, 49(13), 47-64. [In Persian]
  43. Sochacka, B. A., Kenway, S. J., & Renouf, M. A. (2021). Liveability and its interpretation in urban water management: Systematic literature review. Cities, 113, 103154. https://doi.org/10.1016/j.cities.2021.103154
  44. Statistical Center of Iran. (1996-2016). Statistical Yearbook of Lorestan Province. Khorramabad: Publications of Lorestan Province Management and Planning Organization. (In Persian)
  45. Talen, E. (1999). Sense of community and neighbourhood form: An assessment of the social doctrine of new urbanism. Urban studies, 36(8), 1361-1379. https://doi.org/10.1080/0042098993033
  46. Teymouri, S., & Mirzapour, S. (2024). Organizing Bus section urban area Khorramabad With an emphasis on Transportation System Management (TSM). Geography and Regional Future Studies, 1(3), 45-63. doi: 10.30466/grfs.2024.54988.1034 [In Persian]
  47. Van Kamp, I., Leidelmeijer, K., Marsman, G., & De Hollander, A. (2003). Urban environmental quality and human well-being: Towards a conceptual framework and demarcation of concepts; a literature study. Landscape and Urban Planning, 65(1-2), 5-18. https://doi.org/10.1016/S0169-2046(02)00232-3
  48. Veenhoven, R. (2008). Comparability of happiness across nations. School of Sociology and Social Work Journal, 104, 211-234. https://personal.eur.nl/veenhoven/Pub2000s/2008f-full.pdf
  49. Zhan, D., Kwan, M. P., Zhang, W., Fan, J., Yu, J., & Dang, Y. (2018). Assessment and determinants of satisfaction with urban livability in China. Cities, 79, 92-101. https://doi.org/10.1016/j.cities.2018.02.025
شهر آینده، اندیشه بومی
دوره 1، شماره 1
مرداد 1404
صفحه 107-122

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار