در شهرهای مختلف توجه بر زیست‌پذیری شهری به معنای مناسب بودن آن شهر برای زندگی و سازگاری محیط با فعالیت‌های شهری حائز اهمیت است. پژوهش حاضر درصدد آن است تا شاخص‌های کلیدی مؤثر بر زیست‌پذیری شهری در شهر کرمان را استخراج کند. پژوهش حاضر، کاربردی و توسعه‌ای بوده و از روش‌های کیفی و کمی بهره جسته است. بدین منظور، در گام اول 24 عامل اولیه مؤثر بر زیست‌پذیری شهری در کرمان از طریق مصاحبه با صاحب‌نظران و کارشناسان استخراج شدند. پس‌ازآن با بهره‌گیری از نظرات کارشناسان با استفاده از پرسشنامه و انجام تحلیل ساختاری در نرم‌افزار میک‌مک، شاخص‌های کلیدی مؤثر بر زیست‌پذیری شهری در کرمان شناسایی شدند. انتخاب مشارکت‌کنندگان در پژوهش به‌صورت هدفمند بوده و با استفاده از تکنیک گلوله برفی انجام‌شده است. در این راستا، در مشارکت‌کننده 14 اشباع نظری حاصل شد، اما مصاحبه‌ها تا نفر 16 ادامه یافت و در بخش کمی پرسشنامه با همان افراد انجام شد. درجه پرشدگی در ماتریس تحلیل ساختاری، 87.67 درصد شد که بیانگر تأثیر نسبتاً زیاد شاخص‌ها بر یکدیگر است. یافته‌ها نشان می‌دهد که شاخص‌های «معادن اطراف شهر»، «شهرک‌های صنعتی»، «کارخانجات مختلف»، «وضعیت بهداشت و درمان» و «راه‌های مواصلاتی مختلف» شاخص‌های کلیدی مؤثر بر زیست‌پذیری شهری در کرمان هستند. در این میان با توجه به اینکه معادن، شهرک‌های صنعتی و کارخانجات، شاخص‌های اقتصادی زیست‌پذیری هستند، می‌توان گفت تمرکز بر توسعه و رونق فرصت‌های شغلی موجود در شهر کرمان، نقش کلیدی در ارتقاء زیست‌پذیری آن ایجاد می‌کنند که لازم است مدیریت شهری برای تقویت این فرصت‌های شغلی برنامه‌ریزی نماید.
آراسته، مژگان؛ باغبان، امیر و باغبان، ساجده. (۱۳۹۹). شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر تاب‌آوری شهری با رویکرد آینده‌نگاری، مطالعه موردی: کلان‌شهر مشهد. نشریه برنامه‌ریزی توسعه کالبدی، ۵(۲)، ۶۳-۷۸. https://doi.org/10.30473/psp.2020.7007
اشنویی نوش‌آبادی، امیر و محمدابراهیمی، مهشید. (۱۴۰۰). تعیین پیشران‌های کلیدی مؤثر بر زیست‌پذیری شهری با رویکرد آینده‌پژوهی (مطالعه موردی: شهر کاشان). نشریه جغرافیا و برنامه‌ریزی، ۲۵(۷۶)، ۲۷-۴۱. https://doi.org/10.22034/gp.2021.13132
اصغرپور، محمدجواد. (۱۳۹۶). تصمیم‌گیری گروهی و نظریه بازی‌ها با نگرش تحقیق در عملیات. انتشارات دانشگاه تهران.
ایراندوست، کیومرث؛ عیسی‌لو، علی‌اصغر و شاهمرادی، بهزاد. (۱۳۹۴). شاخص زیست‌پذیری در محیط‌های شهری، مطالعه موردی: بخش مرکزی شهر مقدس قم. فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری، ۴(۱۳)، ۱۰۱-۱۱۸.
پدرام، عبدالرحیم. (۱۳۸۸). آینده‌پژوهی حوزه‌ای نو برای کندوکاو. مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری دفاعی- موسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفایی.
رهنما، محمدرحیم؛ قنبری، محمد؛ محمدی حمیدی، سمیه و حسینی، سید مصطفی. (۱۳۹۸). ارزیابی و سنجش زیست‌پذیری شهری در کلان‌شهر اهواز. مجله شهر پایدار، ۲(۲)، ۱-۱۷. https://doi.org/10.22034/jsc.2019.197229.1090
زال‌نژاد، کاوه؛ حسینی، سید فضل‌اله و علی‌پور، یوسف. (1398). تأثیر اصول شهر زیست‌پذیر در ارتقای سطح رضایتمندی شهروندان، مورد مطالعاتی: ناحیه ۴ منطقه ۴ شهرداری تهران. معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، (۲۸)، ۱۷۱-۱۸۳. https://doi.org/10.22034/aaud.2019.111756.1388
سلیمانی‌مقدم، پرویز؛ قندهاری، محمد و پیری، فاطمه. (۱۳۹۷). تحلیل زیست‌پذیری و سرزندگی بافت‌های فرسوده، مطالعه موردی: محله عامری شهر اهواز. فصلنامه مطالعات ساختار و کارکرد شهری، ۵(۱۷)، ۹۳-۱۱۴. https://doi.org/10.22080/shahr.1970.2112
سلیمانی مهرنجانی، محمد؛ تولایی، سیمین؛ رفیعیان، مجتبی؛ زنگانه، احمد و خزاعی‌نژاد، فروغ. (۱۳۹۵). زیست‌پذیری شهری: مفهوم، اصول، ابعاد و شاخص‌ها. پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، ۴(۱)، ۲۷-۵۰. https://doi.org/10.22059/jurbangeo.2016.58120
صفایی‌پور، مسعود و شنبه‌پور، فرشته. (۱۳۹۸). آینده‌نگاری توسعه شهری مبتنی بر سناریونویسی (مطالعه موردی: کلان‌شهر اهواز). جغرافیا و روابط انسانی، ۲(۳)، ۴۵۶-۴۷۵.
علی‌اکبری، اسماعیل و اکبری، مجید. (۱۳۹۶). مدل‌سازی ساختاری تفسیری عوامل مؤثر بر زیست‌پذیری کلان‌شهر تهران. فصلنامه برنامه‌ریزی و آمایش فضا، ۲۱(۱)، ۱-۳۱.
قلی‌پور، آرین؛ ابویی اردکان، محمد و پیدایش، الهه. (۱۳۹۰). بررسی عوامل مؤثر در شکل‌گیری تصویر شهر در راستای برندسازی مؤثر شهری. نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، (۴۵)، ۳۷-۴۶. https://dorl.net/dor/20.1001.1.22286020.1390.3.45.4.6
قلیچ، مرتضی؛ میرزایی، حجت‌اله و ربانی، طاها. (1398). آینده‌نگاری شهری به‌مثابه رویکردی برای سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی شهری، با تأکید بر تجربه آینده‌نگاری کلان‌شهر تهران. دو فصلنامه آینده‌پژوهی ایران، ۴(۱)، ۵۱-۶۹. https://doi.org/10.30479/jfs.2019.11038.1083
ماجدی، حمید و بندرآباد، علیرضا. (۱۳۸۹). بررسی معیارهای جهانی و بومی شهر زیست‌پذیر. هویت شهر، ۸(۱۷)، ۶۵-۷۶. https://dorl.net/dor/20.1001.1.17359562.1393.8.17.7.0
مبارکی، امید؛ لاله‌پور، منیژه و افضلی گروه، زهرا. (۱۳۹۶). ارزیابی و تحلیل ابعاد و مؤلفه‌های تاب‌آوری شهر کرمان. جغرافیا و توسعه، (۴۷)، ۸۹-۱۰۴. https://doi.org/10.22111/gdij.2017.3185
محمدی‌ده‌چشمه، پژمان. (۱۳۹۹). بررسی وضعیت شاخص‌های زیست‌پذیری شهری در شهرکرد بر مبنای جایگاه مدیریت شهری. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، ۲۰(۵۷)، ۲۰۵-۲۲۲. https://doi.org/10.29252/jgs.20.57.205
محمدی، حمید و بهبودی سعدآباد، میلاد. (۱۴۰۰). کاربست آینده‌پژوهی در برنامه‌ریزی حفاظتی بافت تاریخی (موردمطالعه: عرصه ثبت جهانی یزد). پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، ۹(۲)، ۴۱۷-۴۳۷. https://doi.org/10.22059/jurbangeo.2021.313532.1403
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات بنیادین حکومت. (۱۳۹۷). آینده‌پژوهی جهان. https://rc.majlis.ir/fa
مشاور شهر و اندیشه مانا. (۱۳۹۰). مطالعات طرح تفصیلی کرمان.
Aarassteh, M., Baghban, A., & Baghban, S. (2020). Identification of key factors affecting urban resilience with a foresight approach, case study: Mashhad metropolis. Journal of Physical Development Planning, 5(2), 63–78. https://doi.org/10.30473/psp.2020.7007 [in Persian]
Aghapour, M. J. (2017). Group decision making and game theory with an operations research approach. University of Tehran Press. [in Persian]
Aliakbari, E., & Akbari, M. (2017). Structural-interpretive modeling of factors affecting the livability of Tehran metropolis. Journal of Spatial Planning (Amayesh-e Faza), 21(1), 1–31. [in Persian]
Alikhani, M., & Banderabad, A. (2010). Survey of global and local criteria of livable city. Hoviate Shahr, 8(17), 65–76. https://dorl.net/dor/20.1001.1.17359562.1393.8.17.7.0 [in Persian]
Ashnoye Neyshabadi, A., & Mohammad-Ebrahimi, M. (2021). Determining the key drivers affecting urban livability with a futures studies approach (case study: Kashan city). Journal of Geography and Planning, 25(76), 27–41. https://doi.org/10.22034/gp.2021.13132 [in Persian]
Badland, H., Whitzman, C., Lowe, M., Davern, M., Aye, L., Butterworth, I., ... & Giles-Corti, B. (2014). Urban liveability: emerging lessons from Australia for exploring the potential for indicators to measure the social determinants of health. Social science & medicine, 111, 64-73. https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2014.04.003
Bo, F., Danlin, Y., & Yaojun, Z. (2019). The livable urban landscape: GIS and remote sensing extracted land use assessment for urban livability in Changchun Proper, China [J]. Land Use Policy, 87, 104048. https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2019.104048
Ferreira, C., Kalantari, Z., & Pereira, P. (2021). Liveable cities: Current environmental challenges and paths to urban sustainability. DOI:10.1016/j.jenvman.2020.111458
Gholich, M., Mirzaei, H., & Rabbani, T. (2019). Urban foresight as an approach for urban policy making and planning, emphasizing the experience of Tehran metropolis foresight. Iranian Journal of Futures Studies, 4(1), 51–69. https://doi.org/10.30479/jfs.2019.11038.1083 [in Persian]
Gholipour, A., Aboue Ardakan, M., & Pidayesh, E. (2011). Investigating factors affecting city image for effective city branding. Journal of Fine Arts - Architecture and Urban Planning, (45), 37–46. https://dorl.net/dor/20.1001.1.22286020.1390.3.45.4.6 [in Persian]
Irandoost, K., Eisa-Loo, A. A., & Shahmoradi, B. (2015). The livability index in urban environments, case study: The central part of the holy city of Qom. Journal of Urban Economics and Management, 4(13), 101–118. [in Persian]
Kok, K., van Vliet, M., Bärlund, I., Dubel, A., & Sendzimir, J. (2011). Combining participative backcasting and exploratory scenario development: experiences from the SCENES project. Technological forecasting and social change, 78(5), 835-851. https://doi.org/10.1016/j.techfore.2011.01.004
Lang, R. (2003). Edgeless cities: Exploring the elusive metropolis. Brookings Institution Press.
Larice, M. A. (2005). Great neighborhoods: The livability and morphology of high density neighborhoods in urban North America. University of California, Berkeley. https://www.proquest.com/docview/305031038
Leby, J. L., & Hashim, A. H. (2010). Liveability dimensions and attributes: Their relative importance in the eyes of neighbourhood residents. Journal of construction in developing countries, 15(1), 67-91.
Mobarak, O., Lalepour, M., & Afzali Goroh, Z. (2017). Evaluation and analysis of the dimensions and components of resilience in Kerman city. Geography and Development, (47), 89–104. https://doi.org/10.22111/gdij.2017.3185 [in Persian]
Mohammad, H., & Behboudi Sadabad, M. (2021). Application of futures studies in conservation planning of historical texture (case study: Yazd world heritage site). Urban Geography and Planning Research Journal, 9(2), 417–437. https://doi.org/10.22059/jurbangeo.2021.313532.1403 [in Persian]
Mohammadi Dehcheshmeh, P. (2020). Investigating the status of urban livability indicators in Shahrekord based on the position of urban management. Applied Research in Geographical Sciences, 20(57), 205–222. https://doi.org/10.29252/jgs.20.57.205 [in Persian]
Nieuwenhuijsen, M. J. (2020). Urban and transport planning pathways to carbon neutral, liveable and healthy cities; A review of the current evidence. Environment International, 140, 105661. https://doi.org/10.1016/j.envint.2020.105661
Padram, A. (2009). Futures studies: A new field for inquiry. Defense Science and Technology Futures Research Center - Educational and Research Institute of Defense Industries. [in Persian]
Parliament Research Center, Office of Fundamental Government Studies. (2018). Futures studies of the world. https://rc.majlis.ir/fa [in Persian]
Rahnam, M. R., Ghanbari, M., Mohammadi Hamidi, S., & Hosseini, S. M. (2019). Assessment and measurement of urban livability in Ahvaz metropolis. Journal of Sustainable City, 2(2), 1–17. https://doi.org/10.22034/jsc.2019.197229.1090 [in Persian]
Safaipour, M., & Shanbehpour, F. (2019). Foresight of urban development based on scenario writing (case study: Ahvaz metropolis). Geography and Human Relationships, 2(3), 456–475. [in Persian]
Shahr va Andisheh-e Mana Consulting Engineers. (2011). Studies of the detailed plan of Kerman. [in Persian]
Soleimani Mehranjani, M., Tolaee, S., Rafieian, M., Zanganeh, A., & Khazaeinejad, F. (2016). Urban livability: Concept, principles, dimensions and indicators. Geographical Urban Planning Research, 4(1), 27–50. https://doi.org/10.22059/jurbangeo.2016.58120 [in Persian]
Soleimani Moghaddam, P., Ghandehari, M., & Piri, F. (2018). Analysis of the livability and vitality of worn-out textures, case study: Ameri neighborhood of Ahvaz city. Journal of Urban Structure and Function Studies, 5(17), 93–114. https://doi.org/10.22080/shahr.1970.2112 [in Persian]
UNIDO, U. (2005). UNIDO technology foresight manual: organization and methods. Vienna: United Nations Industrial Development Organization. https://downloads.unido.org/ot/47/04/4704632/MIYAKE_TII_STF_RER_2005_XPUKR03016_1.pdf
Yassin, H. H. (2019). Livable city: An approach to pedestrianization through tactical urbanism. Alexandria Engineering Journal, 58(1), 251-259.
Zal Nejad, K., Hosseini, S. F., & Alipour, Y. (2019). The effect of principles of livable city on promoting the level of citizens' satisfaction, case study: District 4 of Tehran Municipality's Region 4. Armanshahr Architecture & Urban Development, (28), 171–183. https://doi.org/10.22034/aaud.2019.111756.1388 [in Persian]
)